...::: IMPERIUM ROMANUM :::...

Magnecjusz Antonius

Jakie jest wasze zdanie na temat tego, iż Marek Aureliusz dobrze znając naturę swego syna i wiedząc, że jest zdolny do niezbyt przystających władcy rzeczy, jego właśnie wyznaczył na następcę? Mógł przecież powierzyć sukcecję komuś innemu, bardziej odpowiedniemu, kto purpurę cesarską traktowałby z większym szacunkiem.

Flavius Aetius

Sądzę, że Marek Aurelius zgodził się na to, ponieważ był na tyle uległy wobec pragnień swoich dzieci, co zapewne wynikało z faktu, że większość z nich stracił, że nie wahał się rzucić na szalę losów całego imperium, mniemając być może jak większość z otoczenia Commodusa, iż młodzieniec w miarę dorastania odrzuci niskie zachcianki i poważnie podejdzie do zadania kierowania państwem. Oczywiście, wnet odezwą się głosy, że moje rozumowanie jest jakimś przekłamaniem, bo jak mógłby tak postąpić Marek Aurelius, surowy wyznawca stoicyzmu, jednak należy pamiętać, że od I wieku przed, a tym bardziej w drugim wieku wielkie systemy filozoficzne straciły swój praktyczny charakter, zyskując natomiast formę pozy, co widać już w postawie Seneki. Dlatego też według mnie w decyzji Marka Aureliusa górę wzięły miłość rodzicielska oraz nadzieja na zmianę zachowania Commodusa i, być może, liczenie na opiekę nad synem jego wychowawców. Niestety, Commodus tak jak ojciec nie dysponował już ani Herodesem Atticusem, ani Frontonem.

Mater castrorum

Flavius Aetius

Vocativus od imieinia "Aetius" brzmi "Aeti". Racja, za Antoninów doskonale sprawdziła się zasada wyboru cesarza spośród najlepszych jednostek w państwie.

Mater castrorum

OK, trochę spolszczyłam Wink

Zasad była bardzo dobra i dlatego tak sprawdziła się. Ale więzi rodzinne zwyciężyły.

Magnecjusz Antonius

Mater castrorum

A Ty byś tak nie myślał o własnym synu? Wink

Udało się Wespazjanowi i każdy kolejny cesarz miał taka sama nadzieję. Przecież Tytus, który jest uważany za dobrego cesarza, wcale się tak dobrze nie zapowiadał. A najbardziej bano się wschodniej księżniczki.

Flavius Aetius

Nie mogę się zgodzić ze stwierdzeniem, że "Vespasianusowi się udało" (osiągnąć sukcesję dla własnych synów). Rzeczywiście, biograf rzymski Caius Suetonius Tranquillus stwierdza co prawda na wstępie żywotu cesarza Titusa, że był on "amor et deliciae generis humani", lecz w tej samej biografi można znaleźć pogląd, iż gdyby Titus żył i rządził dłużej, to nie wiadomo, czy jego natura nie stałaby się nikczemną i złą. Osobiście mam mieszane uczucia, dotyczące postaci tego cesarza, albowiem przez ogół Rzymian nie był on lubiany, o czym zdecydowało właściwe dla tej nacji zamiłowanie do wszelkiego rodzaju wróżb i cudownych znaków, a tych, jak wiemy, podczas krótkich rządów Titusa (79-81) było wiele, by wspomnieć chociażby o dwóch najbardziej znanych, czyli wybuchu Wezuwiusza oraz wielkim pożarze, który strawił ponad połowę ówczesnego Rzymu. Klęski te obciążały dobre imię cesarza, mnożąc spiski na jego życie, poza tym dzięki brakowi litości wobec ludności żydowskiej podczas zdobycia Jerozolimy (co dokładnie opisał świadek wydarzeń, Josephus Flavius) zyskał on opinię "rzeźnika", uwielbiał też igrzyska gladiatorów. Niewykluczone więc, że mógłby stanowić prototyp Commodusa-Herculesa, lecz w znacznie bardziej krwiożerczym wydaniu.
Dopiero doskonały chwyt ojca w postaci Colosseum zdołał zmienić nastawienie konsumpcyjnej ludności Rzymu i natchnąć umysł Suetoniusa do skreślenia początkowych słów biografii Titusa. Drugiego i młodszego z synów Vespasianusa, Domitiana, lud rzymski darzył zdecydowaną antypatią już od samego początku władania, według mnie nie w pełni zasłużenie, albowiem cesarz ten stał się "potworem" dopiero po nieudanym na niego spisku, a więc sytuacja analogiczna jak w przypadku Nerona, natomiast pogorszenie u schyłku rządów kojarzy go z Tiberiusem. Do tego jednak czasu cesarz ów zdołał zreorganizować administrację rzymską, brać czynny udział w walkach w Germanii oraz nadzorować rozwój świeżo zdobytych prowincji Rzymu, wśród nich Brytanii. Przykład Domitiana doskonale ilustruje praktykę oczerniania cesarzy przez dziejopisów, pochodzących z kręgów senatorskich, a więc żywiących do władców osobiste urazy (vide: Tacitus), natomiast historiografia nowożytna, zaczarowana odziedziczoną po przodkach "magią wielkich nazwisk", nie śmie burzyć opinii tamtych ludzi, nawet jeśli niejednokrotnie przeczą im inne, pozaźródłowe materiały. Dlatego też uważam, że historii Rzymu cesarskiego należy się gruntowna rewizja poglądów, próba ponownego odczytania starożytnych dziejopisów oraz ich konfrontacja z pozostałymi materiałami (numizmatyka, epigrafia, itp.). Wracając do Vespasiana, zapoczątkowany przez niego nowatorski typ sukcesji poprzez "primogeniturę" okazał się na dłuższą metę fiaskiem politycznym. Dlaczego? Zadecydowała wówczas jeszcze nienormalna sytuacja, kiedy władzę obejmuje człowiek nie pochodzący nie tylko z warstwy arystokratycznej, lecz nawet nie z Italii i Rzymu! Zabiegi ojca, a potem z każdym rokiem słabnące jego synów nie mogły na trwałe zmienić żyjących stereotypami Rzymian, dlatego z niechęcią zaliczyli oni "nie-swojego" Vespasiana w poczet bóstw, Titusa także z mieszanymi uczuciami, natomiast o boskości Domitiana w ogóle nie mogło być mowy. Jak się okazało, późniejszy zabieg sukcesji syna po ojcu również był rozwiązaniem złym, podobieństwo może zachodzić jedynie w postawie i pobudkach rodziców, przy czym skłaniałbym się ku poglądowi, że Vespasianus uczynił syna cesarzem także dlatego, iż po prostu chciał być czczony jako bóg, a kto jak nie własny syn mógłby go nim uczynić najlepiej? Skąd bowiem znalazłby na łożu śmierci takie słowa: "Chyba właśnie staję się bogiem"?

Mater castrorum

Flavius Aetius

Rzeczywiście, to ciekawe zjawisko, że wszyscy dziejopisowie starożytni pochodzili z kręgów senatorskich, chociaż tego zjawiska nie można przekładać na warstwę języka, którym się posługiwali. Przykładem niech tutaj będzie piszący po grecku Żyd Iosephus Flavius, który senatorem nie był, a dziejopisem owszem, poza nim charakterystyczny jest również przykład Caiusa Sallustiusa Crispusa, który przecież został wydalony z senatu za rzekomą nieobyczajność (dzisiaj bardzo mocnodyskutowaną, zainteresowanych odsyłam do książki Stanisława Śnieżewskiego "Sallustius i historia Rzymu, Kraków 2003), więc tworząc swoje dwie słynne monografie mógł mieć i pewnie miał silne uprzedzenia oraz awersję w stosunku do stanu, który go spośród swego grona wyłączył. Pozostaje jeszcze jeden przykład - Ammianus Marcellinus, jako dziejopis - żołnierz, który opisuje wydarzenia z perspektywy naocznego ich świadka, nie zaś na podstawie tego, co wyczyta z dostępnych mu źródeł, choć niewątpliwie one również były pomocne Marcellinusowi, chociażby przy kształtowanie pierwszych rozdziałów jego wielkiego dzieła "Res gestae", dla nas niestety nie zachowanych. Przy okazji tej postaci pragnę wspomnieć, że nie była ona Rzymianinem, lecz Grekiem rodem z lokalnej arystokracji antiocheńskiej, której to "polaryzacji obywatelstwa" najlepszym dowodem jest styl pisarski Ammianusa oraz liczne wtręty greckie.

innuendo

Aeti, dobrze oboje wiemy, dlaczego głównie pisały osoby bogate i to często senatorzy Smile

Jak jesteśmy już przy historiografii, to również Cyceron swego czasu chciał się za nią zabrać, bowiem uważał, że historią zaimować się powinni w szczególności mówcy. Szczerze mówiąc nie wyobrażam sobie historyka Cycerona Wink

Mam taka drobną sugestię, bowiem zaczęliśmy często i gęsto pisać o literaturze. Może powstałby jakiś temat lub dział z literaturą? Smile

Flavius Aetius

Dobry pomysł, niebawem go zrealizuję.